Kiểm soát Chứng cáu giậN

Người tự kỷ đối mặt với rất nhiều những thử thách trong cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như do sự khác biệt về giao tiếp và giác quan - có thể dẫn đến cảm xúc thất vọng và tức giận.

Hướng dẫn này đưa ra một số cách thực tế mà bạn có thể giúp đỡ, bao gồm ngăn ngừa và kiểm soát cơn giận cũng như giúp con bạn kiểm soát cảm xúc của mình. 

Giao tiếp rành mạch

Một số người tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu chính mình, hiểu những gì đang được nói với họ, và hiểu các biểu hiện trên khuôn mặt và ngôn ngữ cơ thể. Điều này có thể gây ra sự thất vọng và lo lắng, dẫn đến tức giận hoặc hành vi tiêu cực. 

• Hãy nói rõ ràng và chính xác bằng cách sử dụng các câu ngắn. Bằng cách này, trẻ và người tự kỷ sẽ ít cảm thấy bị quá tải bởi thông tin và có nhiều khả năng xử lý những gì bạn nói.

• Người tự kỷ thường thấy dễ dàng hơn trong việc xử lý thông tin bằng hình ảnh. Hỗ trợ người đó truyền đạt mong muốn, nhu cầu và nỗi đau hoặc sự khó chịu về thể chất, ví dụ: bằng cách sử dụng thang đo căng thẳng trực quan, PECS (Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh), hình ảnh của các bộ phận cơ thể, biểu tượng cho các biểu hiện cảm xúc, thang đo cơ bản, biểu đồ đau hoặc ứng dụng điện thoại hỗ trợ.

• Cho trẻ thêm thời gian để xử lý thông tin. Sử dụng quy tắc năm hoặc sáu giây (cung cấp thông tin, đợi khoảng sáu giây để cho phép thời gian xử lý, sau đó, nếu cần, lặp lại thông tin bằng cách sử dụng các từ tương tự). 

Cung cấp cấu trúc

Tạo cấu trúc cho con bạn có thể giúp giảm bớt lo lắng và phản ứng tức giận: 

• Hãy chắc chắn rằng con bạn biết những gì sẽ xảy ra hàng ngày.

• Sử dụng hỗ trợ trực quan và thời gian biểu.

• Xây dựng các hoạt động thư giãn.

• Cho con bạn thời gian ở một mình để nạp năng lượng.

Giúp xác định cảm xúc

Nhiều người tự kỷ cảm thấy khó khăn khi hiểu các khái niệm trừu tượng như cảm xúc, nhưng có nhiều cách để biến cảm xúc thành các khái niệm 'cụ thể' hơn, chẳng hạn bằng cách sử dụng thang đo mức độ căng thẳng. Bạn có thể sử dụng hệ thống đèn giao thông, nhiệt kế trực quan hoặc thang đo từ 1-5 để thể hiện cảm xúc dưới dạng màu sắc hoặc con số. Ví dụ, đèn giao thông màu xanh lá cây hoặc số 1 có thể có nghĩa là 'Tôi bình tĩnh'; đèn giao thông màu đỏ hoặc số 5, 'Tôi đang tức giận'.

Bạn có thể giúp họ hiểu 'tức giận' nghĩa là gì. Một cách để làm điều này là tham khảo những thay đổi vật lý trong cơ thể. Ví dụ, 'Khi tôi tức giận, tôi đau bụng / mặt tôi đỏ bừng / Tôi muốn khóc'. Một khi hiểu rõ hơn về thái cực của giận dữ và bình tĩnh, bạn có thể bắt đầu giải quyết những cảm xúc ở giữa.

Nếu người đó có thể xác định được rằng họ đang tức giận, họ có thể cố gắng làm điều gì đó để bình tĩnh lại, có thể loại bỏ bản thân khỏi tình huống hoặc người khác có thể nhìn thấy điều gì đang xảy ra và hành động.

Đối với trẻ em và một số người lớn, kể chuyện lấy ví dụ có thể là một cách hữu ích để giải thích cách quản lý cơn giận.

Cung cấp một không gian an toàn hoặc 'thời gian nghỉ'

Một không gian an toàn, yên tĩnh, hoặc thời gian nghỉ ngơi, có thể là một cách hỗ trợ trẻ bình tĩnh lại, đặc biệt là các yếu tố môi trường, ví dụ như ánh đèn nhấp nháy hoặc sự ồn ào gây ra tình trạng khó chịu cho trẻ. Chúng ta có thể tạo ra một không gian quen thuộc, chẳng hạn như phòng ngủ hoặc hoạt động thể chất nhẹ nhàng để giúp trẻ thư giãn. 

Đưa ra một giải pháp thay thế

Sự tức giận thường có thể được khuếch tán bởi một hoạt động giải phóng năng lượng hoặc sự lo lắng bị dồn nén. Đó có thể là đấm vào túi đấm, nhảy trên bạt lò xo (trampoline) hoặc chạy quanh khu vườn. 

Tìm hiểu xem người đó có đang bị bắt nạt hay không

Người tự kỷ có nhiều nguy cơ bị bắt nạt hơn so với các bạn cùng lứa tuổi. Một số sẽ gặp khó khăn trong việc nhận biết bắt nạt là gì và có thể không mô tả được những gì đã xảy ra. Cảm xúc do bị bắt nạt có thể dẫn đến hành vi tức giận hoặc khó chịu và mất bình tĩnh.

Nguồn trích dẫn: 

National Autistic Society, Autism and Anger Management - A guide for Parents and Carers, https://www.autism.org.uk/advice-and-guidance/topics/behaviour/anger-management/parents, đánh giá và cập nhật cuối cùng ngày 14/08/2020, truy cập ngày 16/05/2022. 

Disclaimer: I do not own this piece of writing. The Vietnamese version is a translation of the original in English for non-profit and educational purposes only. In case of discrepancy, the English original version will prevail. 

Đăng ngày 16/05/2022. Lần cuối chỉnh sửa ngày 20/05/2022